શ્રીનાથજી મંદિર નો ઇતિહાસ, દંતકથા અને મહત્ત્વ

શ્રીનાથજી મંદિર નો ઇતિહાસ, દંતકથા અને મહત્ત્વ

શ્રીનાથજી મંદિર – નાથદ્વારા રાજસ્થાન

👉નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન– માવલી ​​(29 કિમી)

👉 બાંધકામ પૂર્ણ થયું — 1672

👉નિર્માતા—ગોસ્વામી પૂજારી

દંતકથા અને ઈતિહાસ

શ્રીનાથજીનું સ્વરૂપ અથવા દૈવી સ્વરૂપ સ્વયં-પ્રગટ કહેવાય છે. દંતકથા અનુસાર, ભગવાન કૃષ્ણના દેવતા પથ્થરમાંથી સ્વયં પ્રગટ થયા છે અને ગોવર્ધન પહાડીઓમાંથી પ્રગટ થયા છે.

ઐતિહાસિક રીતે, મથુરા નજીક ગોવર્ધન ટેકરી પર શ્રીનાથજીની છબીની પ્રથમ પૂજા કરવામાં આવી હતી.

મુઘલ શાસક ઔરંગઝેબના જણાવ્યા અનુસાર, મૂર્તિને શરૂઆતમાં મથુરાથી આગ્રા (1672 એડી) યમુના નદીના કિનારે સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવી હતી અને લગભગ છ મહિના સુધી આગ્રામાં સુરક્ષિત રીતે રાખવામાં આવી હતી. ,

ત્યારબાદ, મુઘલ સમ્રાટ ઔરંગઝેબ દ્વારા તેના પર કરવામાં આવેલા બર્બર વિનાશથી બચાવવા માટે પ્રતિમાને રથ પર વધુ દક્ષિણમાં સુરક્ષિત સ્થાન પર ખસેડવામાં આવી હતી.

જ્યારે દેવતા ગામ સિહદ અથવા સિંહદમાં સ્થળ પર પહોંચ્યા, ત્યારે બળદગાડાના પૈડા, જેમાં દેવતાને કાદવમાં ઊંડે સુધી લઈ જવામાં આવી રહી હતી, તે દૂર ખસેડી શકાતી ન હતી.

સાથે આવેલા પુરોહિતોને સમજાયું કે તે સ્થાન ભગવાનનું પસંદ કરેલ સ્થળ છે અને તે મુજબ, મેવાડના તત્કાલીન મહારાણા રાજ સિંહના શાસન અને આશ્રય હેઠળ ત્યાં એક મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું.

શ્રીનાથજી મંદિર નો ઇતિહાસ

શ્રીનાથજી મંદિરને ‘શ્રીનાથજી ની હવેલી’ (હવેલી) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ મંદિરનું નિર્માણ 1672માં ગોસ્વામી પૂજારીઓએ કરાવ્યું હતું.

1934માં ઉદયપુર નરેશ (દરબાર) દ્વારા એક આદેશ જારી કરવામાં આવ્યો હતો, જેના દ્વારા, અન્ય બાબતોની સાથે, એવું જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું કે, ઉદયપુરના કાયદા અનુસાર, શ્રીનાથજીને સમર્પિત અથવા અર્પણ કરવામાં આવેલી તમામ વસ્તુઓ અથવા તેમની પાસે આવતી તમામ વસ્તુઓ તેમની મિલકત હતી.

તે સમય માટે તિલકાયત મહારાજ આ મિલકતના કસ્ટોડિયન, મેનેજર અને ટ્રસ્ટી હતા અને ઉદયપુર દરબારને મોનિટર કરવાની સંપૂર્ણ સત્તા હતી. મંદિરને સમર્પિત 562 મિલકતોનો ઉપયોગ યાત્રાધામના કાયદેસર હેતુઓ માટે કરવામાં આવ્યો હતો.

મંદિરની લૂંટ

1802 માં, મરાઠાઓએ નાથદ્વારા પર કૂચ કરી અને શ્રીનાથજી મંદિર પર હુમલો કર્યો. મરાઠા સરદાર હોલકરે મંદિરની સંપત્તિના 3 લાખ રૂપિયા લૂંટી લીધા હતા. વધુ સંપત્તિ મેળવવા માટે, તેણે મંદિરના ઘણા પૂજારીઓની ધરપકડ કરી.

મુખ્ય પુરોહિત (ગોસાઈન) એ મરાઠાઓના આગળના ઈરાદાને સમજીને મહારાણાને સંદેશ મોકલ્યો. શ્રીનાથજીને મરાઠાઓથી બચાવવા માટે મહારાણાએ તેમના કેટલાક ઉમરાવો મોકલ્યા અને મૂર્તિ ને મંદિરમાંથી દૂર લઈ ગયા.

તેઓ શ્રીનાથજીને અરવલ્લી પહાડીઓમાં મરાઠાઓથી સુરક્ષિત સ્થળ ઘસિયાર લઈ ગયા. કોઠારિયાના વડા વિજય સિંહ ચૌહાણ જેવા ઉમરાવોને શ્રીનાથજીની મૂર્તિ બચાવવા માટે મરાઠાઓ સામે લડતા તેમના માણસો રાખવા પડ્યા હતા.

શ્રીનાથજીને નાથદ્વારા પાછા લાવતાં પહેલાં પાંચ વર્ષ સુધી ખસિયારમાં રહ્યા.

રાજસ્થાન નાથદ્વારા ખાતે વિશ્વની સૌથી ઊંચી શિવ મૂર્તિ

👉કહેવાય છે કે શિવ અને વિષ્ણુ ની વચ્ચે અપાર પ્રેમ છે, ભલે તેમના ભક્તો એકબીજાથી વિમુખ હોય. નીચેની માહિતી દર્શાવે છે કે નાથદ્વારા માં પણ આ બંન્ને દેવ ની મિત્રતાનું ઉદાહરણ છે.

👉નાથદ્વારાના ગણેશ ટેકરીમાં આવેલી આ પ્રતિમા તેના પ્રકારની વિશ્વની સૌથી ઊંચી શિવ પ્રતિમા (વિશ્વમાં સૌથી ઊંચી શિવ પ્રતિમા) હશે. ભગવાન શિવનું ધ્યાન કરતી આ મૂર્તિનું માથું (નાથદ્વારા શિવ પ્રતિમાની ઊંચાઈ) 70 ફૂટ ઊંચું હશે. મૂર્તિનો સ્થળ વિસ્તાર લગભગ 25 વીઘામાં ફેલાયેલો છે. મૂર્તિની ડિઝાઇનનું વિન્ડ ટનલ ટેસ્ટ સિડનીમાં કરવામાં આવ્યું છે.

👉 250 કિમીની ઝડપે પવન ફૂંકાય તો પણ પ્રતિમા પર કોઈ અસર નહીં થાય. તેને વરસાદ અને તડકાથી બચાવવા માટે તેને ઝિંક અને કોપર રંગથી કોટેડ કરવામાં આવશે, જે 20 વર્ષ સુધી ઝાંખા નહીં પડે. મૂર્તિની અંદર 4 લિફ્ટ હશે. 29-29 ભક્તો 2 લિફ્ટમાં એકસાથે 110 ફૂટ સુધી જઈ શકશે અને 13-13 ભક્તો અન્ય બે લિફ્ટમાંથી એકસાથે 280 ફૂટ સુધી જઈ શકશે.

👉 આ શિવ પ્રતિમા (ભારતમાં સૌથી ઉંચી શિવ પ્રતિમા)માં આધાર 110 ફૂટ ઊંડો છે, જ્યારે પંજાની લંબાઈ 65 ફૂટ હોવાનું કહેવાય છે. પંજાથી ઘૂંટણ સુધી પ્રતિમાની ઊંચાઈ 150 ફૂટ છે જ્યારે ખભા 260 ફૂટ અને કમરબંધ 175 ફૂટ છે. ત્રિશુલની લંબાઈની વાત કરીએ તો તે 315 ફૂટ અને જુડા 16 ફૂટ ઉંચી છે.

કૃષ્ણ ભગવાન ને પ્રેમ પત્ર : શ્રીગુણવંત શાહ દ્વારા લિખિત