ગુજરાત ના નાથ દ્વારકાધીશ ની દ્વારકા નો ઇતિહાસ

April 9, 2022

નામ – દ્વારકા ધામ
રાજ્ય – ગુજરાત
દરિયાઈ સપાટીથી ઊંચાઈ – 38 ફૂટ
નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન – દ્વારકા (2 કિમી)

દ્વારકા ધામની વિશેષતા શું છે?

દ્વારકા ધામ એ ચાર ધામોમાંનું એક છે.
દિવસમાં 5 વખત ધ્વજ બદલવામાં આવે છે, પરંતુ પ્રતીક સમાન રહે છે.
દ્વારિકા એ સ્થાન છે જ્યાં ભગવાન વિષ્ણુએ શંખાસુર રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો.
કૃષ્ણનો જન્મ મથુરામાં થયો હતો, ગોકુલમાં મોટો થયો હતો, પરંતુ માત્ર દ્વારકામાં જ શાસન કર્યું હતું.
દ્વારકા ભારતના પશ્ચિમમાં દરિયા કિનારે આવેલું છે. હજારો વર્ષ પહેલા ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા તેનું સમાધાન કરવામાં આવ્યું હતું.
અહીં બેસીને તેણે આખા દેશની બાગડોર પોતાના હાથમાં લઈ લીધી. પાંડવોને ટેકો આપ્યો.
કહેવાય છે કે અસલી દ્વારકા પાણીમાં ડૂબી ગઈ, પરંતુ કૃષ્ણની આ ભૂમિ આજે પણ પૂજનીય માનવામાં આવે છે. તેથી જ દ્વારકા ધામમાં શ્રી કૃષ્ણ સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
મંદિર ચૂનાના પથ્થરથી બનેલું છે
આ પ્રાચીન અને અદ્ભુત મંદિર ચૂનાના પત્થરમાંથી બનાવવામાં આવ્યું છે, જે હજી પણ તેની સ્થિતિમાં ઉભું છે.
માન્યતાઓ અનુસાર અહીં જળનું દાન કરવાથી પિતૃઓને જળ મળે છે અને તેમને મુક્તિ પણ મળે છે.
શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વ્યક્તિએ જીવનમાં ઓછામાં ઓછા એક વખત દ્વારકાધીશના દર્શન કરવા જોઈએ.

દ્વારકા ધામની કથા

દુર્વાસા ઋષિએ ભગવાન કૃષ્ણ અને દેવી રૂકમણીને આ શ્રાપ આપ્યો હતો. જેના કારણે દ્વારકાધીશના મંદિરમાં ન માત્ર રૂકમણી દેવીની મૂર્તિ છે પરંતુ આ શ્રાપને કારણે તેમને 12 વર્ષ સુધી અલગ રહેવું પડ્યું.

મંદિર એક અલગ ભાગમાં છે. તેના પુરાવા આજે પણ દ્વારકાધીશજીના મંદિરથી 2 કિલોમીટરના અંતરે રૂકમણીજીનું મંદિર અલગ ભાગમાં બંધાયેલું છે. 12મી સદીમાં બનેલા દેવી રૂકમીના આ મંદિરની મુલાકાત લેનારા તમામ ભક્તોને એવી કથા કહેવામાં આવે છે જેના કારણે શ્રીકૃષ્ણ અને દેવી રૂકમણીને અલગ-અલગ રહેવું પડ્યું હતું.

દુર્વાસા ઋષિએ એક શરત મૂકી હતી

યદુવંશીઓ દુર્વાસા ઋષિને તેમના કુલપતિ માનતા હતા. દંતકથા અનુસાર, ભગવાન કૃષ્ણ અને દેવી રૂકમણી તેમના લગ્ન પછી ઋષિ દુર્વાસાના આશ્રમમાં ગયા હતા. તેણે ઋષિ દુર્વાસાને ભોજન અને આશીર્વાદ માટે મહેલમાં આવવા આમંત્રણ આપ્યું. જે ઋષિએ સ્વીકારી પણ તેની સાથે એક શરત મૂકી.

આ રીતે રથ ગોઠવ્યો

ઋષિ દુર્વાસે કહ્યું કે તમે જે રથ પરથી આવ્યા છો, તે રથમાં હું નહીં જાઉં. મારા માટે અલગ રથની વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ. ભગવાન કૃષ્ણે તેમની શરત સ્વીકારી લીધી. પરંતુ મુશ્કેલી એ હતી કે તેમની પાસે માત્ર એક જ રથ હતો, આવી સ્થિતિમાં ભગવાને રથના બંને ઘોડાઓને હટાવી દીધા અને તેમની જગ્યાએ શ્રી કૃષ્ણ અને દેવી રૂકમણી પોતે રથમાં જોડાયા.

અહીં શ્રી કૃષ્ણ અને રૂકમણી પાસેથી ભૂલ થઈ હતી.

રથ ખેંચતી વખતે દેવી રૂકમણીને તરસ લાગી. પોતાની તરસ છીપાવવા શ્રી કૃષ્ણે પોતાનો પગનો અંગૂઠો જમીન પર માર્યો, જેનાથી ગંગાનું પાણી બહાર આવવા લાગ્યું. બંને દંપતીએ પોતાની તરસ છીપાવી. પરંતુ દુર્વાસાએ ઋષિને પાણી ન ચઢાવ્યું. જેના કારણે દુર્વાસા ઋષિ ગુસ્સે થયા.

12 વર્ષ માટે અલગ થવાનો શ્રાપ

ગુસ્સામાં દુર્વાસા ઋષિએ ભગવાન કૃષ્ણ અને દેવી રૂકમણીને 12 વર્ષ અલગ-અલગ રહેવાનો શ્રાપ આપ્યો અને એ પણ કહ્યું કે જ્યાં ગંગા પ્રગટ થશે તે જગ્યા ઉજ્જડ બની જશે.

આવા શ્રાપમાંથી મુક્તિ

દેવી રૂકમણીએ શ્રાપમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે ભગવાન વિષ્ણુની તપસ્યા કરી, જેના કારણે ભગવાને પ્રસન્ન થઈને રૂકમણીને શ્રાપમાંથી મુક્ત કર્યા. ઋષિ દુર્વાસાના શ્રાપને કારણે અહીં પાણીનું દાન કરવામાં આવે છે. માન્યતાઓ અનુસાર અહીં જળનું દાન કરવાથી પિતૃઓને જળ મળે છે અને તેમને મોક્ષ પણ મળે છે.

Also read : ઓરિસ્સા ના જગન્નાથપુરી મંદિર ના ચમત્કારો અને રહસ્યો