તમિલનાડુનું રામનાથસ્વામી મંદિર – રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ ની પૌરાણિક કથા

તમિલનાડુ નું ભવ્ય રામનાથસ્વામી મંદિર – રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ

રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ એટલેકે રામનાથસ્વામી મંદિર એ ભગવાન શિવને સમર્પિત હિંદુ મંદિર છે. તે બાર જ્યોતિર્લિંગ મંદિરોમાંનું એક પણ છે. રામેશ્વરમ ધામ, હિન્દુઓના ચાર ધામોમાંનું એક છે. સૌથી નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન – રામેશ્વરમ (2 કિમી) છે અને આ મંદિર દરિયાની સપાટીથી 33 ફૂટ ઊંચાઈ પર રહેલું છે.

રામનાથસ્વામી મંદિરની રસપ્રદ માહિતી

એવું કહેવાય છે કે આ સ્થાન પર શ્રી રામચંદ્રજીએ તેમના લંકા અભિયાન પહેલા શિવની પૂજા કરીને તેમની મૂર્તિની સ્થાપના કરી હતી. પુરાણોમાં રામેશ્વરમનું નામ ગંધમાદન પર્વત છે. રામેશ્વરમનું મુખ્ય મંદિર 120 ફૂટ ઊંચું છે. રામેશ્વરમથી થોડે દૂર જટા તીર્થ નામનું કુંડ છે.

રામેશ્વર મંદિર અને ભગવાન શ્રી રામ

શ્રી રામજીએ લંકા યુદ્ધ પછી પોતાના વાળ ધોયા હતા. શ્રી રામે અહીં રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ મંદિર માં નવગ્રહની સ્થાપના કરી હતી. સેતુબંધની શરૂઆત અહીંથી થઈ હતી, તેથી તે મૂળ પુલ છે. અહીં જ દેવીએ મહિષાસુરનો વધ કર્યો હતો.

ધનુષકોટી અને પિતૃકર્મ

રામેશ્વરમથી લગભગ ત્રીસ કિલોમીટરના અંતરે ધનુષકોટી નામનું સ્થળ છે. અહીં અરબી સમુદ્ર અને હિંદ મહાસાગરના સંગમને કારણે પિતૃકર્મને તીર્થયાત્રા તરીકે કરવાનો કાયદો છે. મંદિરની અંદર મીઠા પાણીના 24 કૂવા છે. ભગવાન રામે પોતાના તીરો વડે આ પાણીની કુંડીઓ બનાવી હતી. કોઈપણ ભક્ત જે રામેશ્વરમ ધામમાં ગંગાજળ અર્પણ કરે છે, તે વાસ્તવિક જીવનમાંથી મુક્ત થઈને મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે. તે હિંદ મહાસાગર અને બંગાળની ખાડી દ્વારા ચારે બાજુથી ઘેરાયેલો શંખ આકારનો સુંદર ટાપુ છે.

રામેશ્વરમ જ્યોતિર્લિંગ વિશે સ્કંદ પુરાણની કથા – પ્રથમ વાર્તા

જ્યારે શ્રી રામ, લક્ષ્મણ, હનુમાન અને વાંદરાઓ સેના સાથે દરિયા કિનારે પહોંચ્યા ત્યારે તેમણે જોયું કે લંકા શહેર સમુદ્રની બીજી બાજુ છે. તેણે સમુદ્રથી લંકાનું અંતર કેવી રીતે નક્કી કરવું તે વિશે વિચારવાનું શરૂ કર્યું. તે બધા માટે આ એક મોટી સમસ્યા હતી કારણ કે તેમને રાવણની લંકામાંથી સીતાને પરત લાવવાની હતી. ભગવાન રામજી દરરોજ શિવજીની પૂજા કરતા હતા પરંતુ આ સમસ્યાના કારણે તે દિવસે તેઓ શિવજીની પૂજા કરવાનું ભૂલી ગયા હતા.

ભગવાન રામને અચાનક તરસ લાગી અને તેમણે પાણી માંગ્યું. પાણી લેતા પહેલા પણ તેમને યાદ આવ્યું કે તેમણે આજે ભગવાન શિવની પૂજા કરી ન હતી, પછી તેમણે તે જ સ્થાન પર ભગવાન શિવનું પાર્થિવ શિવલિંગ બનાવ્યું અને આદરપૂર્વક પૂજા કરવાનું શરૂ કર્યું.

તેમણે ભગવાન શિવને પ્રાર્થના કરી કે હે ભગવાન! હું ભયંકર પરિસ્થિતિમાં છું, કૃપા કરીને મારી સમસ્યા હલ કરો. લંકા શહેર આ સમુદ્રની બીજી બાજુ છે, આપણે બધા તેને કેવી રીતે પાર કરી શકીએ. રાવણે સીતાનું અપહરણ કર્યું છે, તે પણ તમારો ભક્ત છે અને તમારા વરદાનનું તેને હંમેશા અભિમાન રહે છે. મહેરબાની કરીને તમે મારી સમસ્યા હલ કરો.

ત્યારે ભગવાન શિવ ત્યાં પ્રગટ થયા અને પ્રસન્ન ચિત્તે કહ્યું કે તમે મારા સૌથી પ્રિય ભક્ત છો, તમારી સમસ્યા ચોક્કસ દૂર થશે. તમે વરદાન માગો, ત્યારે રામજીએ કહ્યું કે રાવણ સાથેના યુદ્ધમાં મારી જીત સુનિશ્ચિત કરો અને લોકોના કલ્યાણ માટે કાયમ અહીં બિરાજમાન થાઓ. ત્યારે શિવે તેમને વરદાન આપ્યું અને કાયમ માટે ત્યાં બિરાજમાન થઈ ગયા.

રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ ની બીજી વાર્તા

બીજી એક વાર્તા પણ પ્રચલિત છે. જ્યારે શ્રી રામજી રાવણનો વધ કરીને સીતાજીને પરત લાવી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમણે મહાસાગર પાર કરીને પહેલા ગંધમાદન પર્વત પર આરામ કર્યો. જ્યારે મહાન ઋષિ-મહર્ષિઓને ખબર પડી કે શ્રી રામજી અહીં સીતા સાથે આવ્યા છે, ત્યારે તેઓ બધા તેમના આશીર્વાદ લેવા ત્યાં પહોંચ્યા.

ત્યારે ઋષિમુનિઓએ શ્રીરામજીને કહ્યું કે તમે પુલસ્ત્ય કુળનો નાશ કર્યો હોવાથી બ્રહ્માને મારવા બદલ તમને શ્રાપ મળ્યો છે. ત્યારે શ્રી રામજીએ કહ્યું કે તમે લોકો આ સમસ્યાનો ઉકેલ જણાવો, જેથી હું પાપથી મુક્ત થઈ શકું. ત્યારે બધા મુનિઓએ કહ્યું કે પ્રભુ ! તમે અહીં શિવલિંગ બનાવો અને પૂજા કરો. ભગવાન શિવ ની આરાધના કરો. આ રીતે તમે પાપમાંથી મુક્ત થઈ શકો છો.

ઋષિઓની વાત સાંભળીને શ્રી રામે હનુમાનજીને કૈલાસ પર્વત પર જઈને એક લિંગ લાવવાનો આદેશ આપ્યો. આદેશ મુજબ હનુમાનજી તરત જ કૈલાસ પર્વત પર પહોંચ્યા. પરંતુ તેઓને લિંગ મળ્યું ન હતું.

ત્યાં તેમણે ભગવાન શિવની તપસ્યા કરવા માંડી. હનુમાનજીની આ તપસ્યાથી શિવ પ્રસન્ન થયા અને પ્રગટ થયા. આ રીતે લિંગ મેળવીને તેઓ તરત જ ગંધમાદન પર્વત પર પહોંચી ગયો. પણ હનુમાનજીને બહુ મોડું થઈ ગયું હતું.

કારણકે ઋષિઓએ નક્કી કરેલા મુહૂર્ત પ્રમાણે શિવલિંગની સ્થાપના કરવાની હતી. બધાએ નક્કી કર્યું કે પોતપોતાનું શિવલિંગ બનાવીને સ્થાપના કરવી અને પૂજા નિયમ પ્રમાણે કરવી. ત્યારે એવું જ થયું.

પૂજા પછી જ્યારે હનુમાનજી આવ્યા અને જોયું કે સ્થાપના થઈ ગઈ છે, ત્યારે તેઓ ખૂબ જ દુઃખી થયા અને શ્રી રામના ચરણોમાં પડ્યા. ત્યારે શ્રી રામજીએ શિવલિંગની સ્થાપના વિશે કહ્યું કે મુહૂર્ત પસાર ન થવું જોઈએ, એટલા માટે લિંગની સ્થાપના કરવી પડી.

પરંતુ તેમ છતાં હનુમાનજી સંતુષ્ટ ન થયા. ત્યારે શ્રી રામજીએ કહ્યું કે અમે આ સ્થાપિત લિંગને જડમૂળથી ઉખેડી નાખીએ છીએ અને તમારા દ્વારા લાવેલા લિંગને પુનઃસ્થાપિત કરીએ છીએ. ત્યારે હનુમાનજી ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા. તેઓ લિંગ ઉખાડવા લાગ્યા પણ લિંગ જરા પણ ઉખડ્યું નહિ.

તે લિંગ વજ્ર ની જેમ કઠણ બની ગયું હતું. હનુમાનજીએ તે લિંગને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવાના તમામ પ્રયાસો કર્યા, પરંતુ તે બિલકુલ ડગ્યું નહીં. અંતે હનુમાનજી 3 કિલોમીટર દૂર ગયા પછી પડીને બેભાન થઈ ગયા.

માતા સીતા રડવા લાગ્યા . પછી હનુમાનજી ભાનમાં આવ્યા અને જ્યારે તેમણે શ્રી રામજી તરફ જોયું તો તેમને પરબ્રહ્મના દર્શન થયા. પછી હનુમાનજી એ રડીને શ્રી રામજીની માફી માંગી. ત્યારે શ્રી રામજીએ તેમને સમજાવ્યું કે જેના દ્વારા આ શિવલિંગની સ્થાપના કરવામાં આવી છે તેને આ દુનિયાની કોઈ શક્તિ ઉખેડી નહીં શકે. તમે ભૂલી ગયા હતા.

આવી ભૂલ ફરી ક્યારેય ન કરવી. પોતાના ભક્ત પર આવી દયા બતાવીને તેમણે હનુમાનજી દ્વારા લાવેલા શિવલિંગને પણ ત્યાં સ્થાપિત કર્યું. ત્યારે હનુમાનજી ખૂબ જ પ્રસન્ન થયા. આમ રામ દ્વારા સ્થાપિત શિવલિંગનું નામ રામેશ્વર રાખવામાં આવ્યું અને હનુમાન દ્વારા લાવેલા શિવલિંગનું નામ હનુમંડીશ્વર રાખવામાં આવ્યું.

રામેશ્વર જ્યોતિર્લિંગ ની આસપાસ જોવાલાયક સ્થળ

અહીં આસપાસ ઘણા જોવાલાયક સ્થળો છે, સાક્ષી વિનાયક મંદિર, સીતા કુંડ, એકાંત રામ મંદિર, અમ્માન દેવી મંદિર, કોડંદરામસ્વામી અને વિલુરાની કુંડ વગેરે. જ્યારે યાત્રાળુઓ અહીં દર્શન માટે આવે છે ત્યારે તેઓ આ અન્ય સ્થળોની પણ મુલાકાત લે છે. વાસ્તવમાં આ જગ્યા એવી છે કે જ્યાં માત્ર શિવલિંગના દર્શન કરવાથી ભક્તોના તમામ દુ:ખ દૂર થાય છે અને પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે.

Also read : સોમનાથ મંદિર ના બાણ સ્તંભ