મેડિકલ સાયન્સ કહે છે કે સંગીત થી કરો અનેક રોગોની સારવાર

January 22, 2023

સંગીતથી અનેક રોગોની સારવાર શરૂ થઈ ગઈ છે. મેડિકલ સાયન્સ પણ માનવા લાગ્યું છે કે દરરોજ 20 મિનિટ તમારી પસંદનું સંગીત સાંભળવાથી તમે ઘણી બીમારીઓથી દૂર રહી શકો છો. જેમ દરેક રોગ એક અથવા બીજા વિશેષ ગ્રહ સાથે સંબંધિત છે, તેવી જ રીતે સંગીતની દરેક ધૂન અને ધૂન ચોક્કસ યા બીજા ગ્રહ સાથે સંબંધિત છે. જો કોઈ વ્યક્તિને કોઈ ખાસ ગ્રહ સંબંધિત રોગ હોય અને તેને તે ગ્રહ સંબંધિત કોઈ રાગ, ધૂન કે ગીતનો પાઠ કરવામાં આવે તો તે વ્યક્તિ જલ્દી સ્વસ્થ થઈ જાય છે. અહીં આ વિષયના આધારે આવા અનેક રોગોને મટાડતા રાગો વિશે માહિતી આપવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. જે શાસ્ત્રીય રાગોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે તેમાં કોઈપણ ગીત, ભજન કે વાદ્ય વગાડીને લાભ મેળવી શકાય છે. અહીં તેમને લગતી ફિલ્મોના ગીતોના ઉદાહરણ આપવાનો પણ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે.

1) હૃદય રોગ –
આ રોગમાં રાગ દરબારી અને રાગ સારંગ સંબંધિત સંગીત સાંભળવું ફાયદાકારક છે. તેમને લગતી ફિલ્મોના ગીતો આ પ્રમાણે છે-

तोरा मन दर्पण कहलाए (काजल),
राधिके तूने बंसरी चुराई (बेटी बेटे ),
झनक झनक तोरी बाजे पायलिया ( मेरे हुज़ूर ),
बहुत प्यार करते हैं तुमको सनम (साजन),
जादूगर सइयां छोड़ मोरी (फाल्गुन),
ओ दुनिया के रखवाले (बैजू बावरा ),
मोहब्बत की झूठी कहानी पे रोये (मुगले आजम )

2) અનિદ્રા –
આ રોગ આપણા જીવનમાં બનતા સૌથી સામાન્ય રોગોમાંનો એક છે. રાગ ભૈરવી અને રાગ સોહની સાંભળવું ફાયદાકારક છે, જેના મુખ્ય ગીતો નીચે મુજબ છે –

रात भर उनकी याद आती रही (गमन),
नाचे मन मोरा (कोहिनूर),
मीठे बोल बोले बोले पायलिया (सितारा),
तू गंगा की मौज मैं यमुना (बैजु बावरा),
ऋतु बसंत आई पवन (झनक झनक पायल बाजे),
सावरे सावरे (अनुराधा),
चिंगारी कोई भड़के (अमर प्रेम),
छम छम बजे रे पायलिया (घूँघट ),
झूमती चली हवा (संगीत सम्राट तानसेन ),
कुहू कुहू बोले कोयलिया (सुवर्ण सुंदरी )

3) એસિડિટી –
આ રોગમાં રાગ ખમાજ સાંભળવાથી ફાયદો થાય છે. આ રાગના મુખ્ય ગીતો આ પ્રમાણે છે

ओ रब्बा कोई तो बताए प्यार (संगीत),
आयो कहाँ से घनश्याम (बुड्ढा मिल गया),
छूकर मेरे मन को (याराना),
कैसे बीते दिन कैसे बीती रतिया (अनुराधा),
तकदीर का फसाना गाकर किसे सुनाये ( सेहरा ),
रहते थे कभी जिनके दिल मे (ममता ),
हमने तुमसे प्यार किया हैं इतना (दूल्हा दुल्हन ),
तुम कमसिन हो नादां हो (आई मिलन की बेला)

4) નબળાઈ –
આ રોગ શારીરિક નબળાઈ સાથે સંબંધિત છે. આ રોગથી પીડિત વ્યક્તિ કોઈ કામ કરવામાં અસમર્થ અનુભવે છે. આ રોગમાં રાગ જયજયવંતી સાંભળવો કે ગાવો ફાયદાકારક છે. આ રાગના મુખ્ય ગીતો નીચે મુજબ છે –

मनमोहना बड़े झूठे (सीमा),
बैरन नींद ना आए (चाचा ज़िंदाबाद),
मोहब्बत की राहों मे चलना संभलके (उड़न खटोला ),
साज हो तुम आवाज़ हूँ मैं (चन्द्रगुप्त ),
ज़िंदगी आज मेरे नाम से शर्माती हैं (दिल दिया दर्द लिया ),
तुम्हें जो भी देख लेगा किसी का ना (बीस साल बाद )

5) સ્મરણ –
જે લોકોની યાદશક્તિ નબળી પડી રહી છે તેમને રાગ શિવરંજની સાંભળવાથી લાભ મળે છે. આ રાગના મુખ્ય ગીતો આ પ્રમાણે છે –

ना किसी की आँख का नूर हूँ (लालकिला),
मेरे नैना (मेहेबूबा),
दिल के झरोखे मे तुझको (ब्रह्मचारी),
ओ मेरे सनम ओ मेरे सनम (संगम ),
जीता था जिसके (दिलवाले),
जाने कहाँ गए वो दिन (मेरा नाम जोकर )

6) લોહીનો અભાવ –
આ રોગથી પીડિત વ્યક્તિનો ચહેરો નિસ્તેજ અને શુષ્ક રહે છે. ચીડિયાપણું સ્વભાવમાં પણ હોય છે. આ કિસ્સામાં, રાગ પીલુ સંબંધિત ગીત સાંભળો –

आज सोचा तो आँसू भर आए (हँसते जख्म), * नदिया किनारे (अभिमान),
खाली हाथ शाम आई है (इजाजत),
तेरे बिन सूने नयन हमारे (लता रफी),
मैंने रंग ली आज चुनरिया (दुल्हन एक रात की),
मोरे सैयाजी उतरेंगे पार (उड़न खटोला),

7) મનોચિકિત્સા અથવા હતાશા –
રાગ બિહાગ અને રાગ મધુવંતી સાંભળવાથી આ રોગમાં ફાયદો થાય છે. આ રાગોના મુખ્ય ગીતો આ પ્રમાણે છે –

तुझे देने को मेरे पास कुछ नही (कुदरत नई), * तेरे प्यार मे दिलदार (मेरे महबूब),
पिया बावरी (खूबसूरत पुरानी),
दिल जो ना कह सका (भीगी रात),
तुम तो प्यार हो (सेहरा),
मेरे सुर और तेरे गीत (गूंज उठी शहनाई ),
मतवारी नार ठुमक ठुमक चली जाये मोहे (आम्रपाली),
सखी रे मेरा तन उलझे मन डोले (चित्रलेखा)

8) બ્લડ પ્રેશર –
હાઈ બ્લડ પ્રેશરમાં ધીમો ટેમ્પો અને લો બ્લડ પ્રેશરમાં ફાસ્ટ ટેમ્પો લાભ આપે છે. શાસ્ત્રીય રાગોમાં, રાગ ભૂપાલીને વિલંબિત અને ઝડપી ટેમ્પોમાં સાંભળી અથવા ગાઈ શકાય છે.

હાઈ બ્લડ પ્રેશરમાં –

चल उडजा रे पंछी कि अब ये देश (भाभी),
ज्योति कलश छलके (भाभी की चूड़ियाँ ),
चलो दिलदार चलो (पाकीजा ),
नीले गगन के तले (हमराज़)
લો બ્લડપ્રેશર માં –
ओ नींद ना मुझको आए (पोस्ट बॉक्स न. 909),
बेगानी शादी मे अब्दुल्ला दीवाना (जिस देश मे गंगा बहती हैं ),
जहां डाल डाल पर ( सिकंदरे आजम ),
पंख होते तो उड़ आती रे (सेहरा )

9) અસ્થમા – આ રોગમાં શ્રદ્ધા અને ભક્તિ આધારિત ગીતો સાંભળવા અને ગાવાથી લાભ થાય છે. આ રોગમાં રાગ મલકંસ અને રાગ લલિતને લગતા ગીતો સાંભળી શકાય છે. જેમાં નીચેના મુખ્ય ગીતો છે –